Բաժակը․ պատմվածք
Այնպես էր ստացվել, որ հիմնարկում ամեն մեկն ուներ իր բաժակը։ Ամեն մեկը խմում էր միայն իր բաժակից ու բաժակը պահում աչքի լույսի պես։ Ու քանի որ ամեն մեկն օգտագործում էր միայն իր բաժակը ու օրը մի քանի անգամ, ժամանակի ընթացքում ամեն մեկը կապվեց իր բաժակի հետ։ Ամեն մեկի համար իր բաժակը դարձել էր իր էության մի մասնիկը։
Հիմնարկում ամեն ինչը որոշ չափով ընդհանուր էր, բացի բաժակներից։ Բաժակը մի տեսակ հիշեցնում էր անձնականը, սեփականը։ Ամեն մի բաժակ իր վրա կրում էր տիրոջ շուրթերի հետքը, ու խմելիս յուրաքանչյուր ջրի կումը մեղմ համբույր էր սիրելի բաժակի հետ։ Բաժակն այնքան ինտիմ էր, որ այլ բաժակ օգտագործելը հավասար էր դավաճանության։
Մեզ մոտ բաժակը սրբացված էր այնպես, ինչպես կովը Հնդկաստանում։ Իհարկե, կային նաև ընդհանուր օգտագործման բաժակներ, բայց դե ո՞ր հասարակությունում չեն լինում թեթևաբարոներ։ Ավելորդ է նշել, որ ամեն մեկի բաժակն իր համար ամենագեղեցիկն էր, ամենահմայողը։
Հրաչն էլ ուներ իր բաժակը։ Այն մի կանաչ գույնի ու փոքր-ինչ թմբլիկ բաժակ էր, իսկական ռուսական կրուշկա։ Թեպետ արտաքնապես պատված էր ամերիկյան դոլարներով, բայց ողջ էությամբ սլավոնական էր։
Հրաչը, լինելով զուսպ ու հավասարակշռված մարդ, երբեք ցույց չէր տալիս իր զգացունքները այդ հաստլիկ բաժակի նկատմամբ։ Ողջ քնքշանքն ու սերը արտահայտվում էր միայն բաժակը լվալիս։ Երբեք չեմ նկատել, որ այդ սլավոնական բաժակը լվացվի հավաքարարի կողմից։ Բաժակ լվանալը Հրաչի կողմից որոշակի սիրո ռիտուալ էր։ Բաժակը Հրաչի ձեռքերում թուլանում էր, նվաղում, ու Հրաչն այն նրբորեն պտտեցնում էր՝ զմայլանքով նայելով սիրելի առարկային։ Ծորակից հոսող ջուրը հիշեցնում էր սիրող զույգերին՝ ցնցուղի տակ։
Այո, այդ խիստ ու պրագմատիկ մարդը երջանիկ էր իր բաժակի հետ։ Ես, լինելով պակաս հավատարիմ, պատրաստ էի սեթևեթել ցանկացած բաժակի հետ։ Իմ բաժակին դավաճանում էի աջ ու ձախ։ Ինձ համար կարևորը սուրճն էր։ Ինձ համար սուրճը նպատակ էր, բաժակը՝ միջոց։ Սուրճը ավարտ էր, բաժակը՝ սկիզբ։ Սուրճը արդյունք էր, բաժակը՝ առիթ։ Մի խոսքով, թեպետ ես նույնպես ունեի իմ սիրած բաժակը, բայց, ցավոք, չունեի հավատարմության այն անդրդվելի գիտակցությունը, որով օժտված էր Հրաչը։ Իսկ Հրաչին պետք էր միայն իր բաժակը, և իր բաժակն այնքան բավ էր իրեն, որ երբեք սուրճը չէր կարող հագեցնել նրան օտար բաժակից։ Դե ի՞նչ կարող ենք անել, մարդիկ տարբեր են լինում։ Մեկը երկրորդում է սուրճը՝ պաշտելով բաժակը, մյուսը՝ հակառակը։ Սակայն քանի որ կյանքը դաժան է իր բնույթով, բնականաբար միշտ առաջին հարվածը հասցնում է այն ամենին, ինչը սիրում ես։
Օրերից մի օր մեր հիմնարկ եկան օտար մարդիկ։ Դե մարդ էին, տնից, տեղից հեռու։ Սուրճի կարիք ունեին, բայց չունեին սեփական բաժակներ։ Եվ քանի որ պատկերացում չունեին մեզ մոտ տիրող բարքերի մասին, գրոհեցին մեր սեփական բաժակների վրա, բացի իմ բաժակց։ Ես բաժակս միշտ պահում եմ իմ դարակում, ու թեպետ ինձ համար առաջնայինը սուրճն է որպես հետևանք ու այդ սուրճը պատրաստ եմ ընդունել ցանկացած բաժակից, բայց ամեն դեպքում, քանի որ դա իմ բաժակն է, ապա ես նրա նկատմամբ ունեմ սեփականության իրավունք, իսկ ցանկացած բան, ինչ իմն է, ուրեմն անձեռնմխելի է։ Որքանով իմ մեջ թույլ է հավատարմության զգացումը, այնքանով ամուր է սեփականության գիտակցությունը։ Եթե նույնիսկ կոտրվի իմ բաժակի պոչը, ամեն դեպքում նա չի դադարի իմ բաժակը լինելուց, հետևաբար ես ավելի շուտ կգերադասեմ առհասարակ ոչնչացնել այդ բաժակը, քան նվիրել մեկ ուրիշի կամ ենթարկել հանրային օգտագործման։
Ինչևէ, այդ օրը ճակատագրական եղավ Հրաչի ու իր բաժակի համար։ Բաժակը, լինելով անլեզու, չկարողացավ դիմադրել ուրիշների կողմից սրճահարվելուն, իսկ Հրաչը, այդ պահին լինելով զբաղված, չնկատեց՝ ինչպես է տաք սուրճը դանդաղորեն լցվում իր բաժակի մեջ։
Կարճ ժամանակ անց Հրաչը հայացքը հառեց հյուրերի վրա ու․․․ պահը դաժան էր, պահը ողբերգական։ Հյուրը աչքերը հառած Հրաչի աչքերին, լպիրշ ժպիտով շուրթերը հպում էր կանաչ դոլարներով պատված, բայց սլավոնական էությամբ բաժակին։ Մի ակնթարթ, միայն մի ակնթարթ տևեց Հրաչի հոգևոր տանջանքը, բայց անմիջապես նա վերագտավ իրեն։ Թեպետ փլուզվեց սիրո տաճարը, բայց դարերի ընթացքում հազարավոր տաճարներ են փլուզվել ու կառուցվել հազարավոր նորերը, հազարավոր անուրջներ են խորտակվել ու ծնվել նորերը, հազարավոր բաժակներ են դեն նետվել ու ձեռք բերվել նորերը։
Մի վերջին հրաժեշտի հայացք նետելով իր սիրելի բաժակին՝ Հրաչը լուռ դուրս եկավ սենյակից։ Րոպեներ անց վերադարձավ մի նոր բաժակ ձեռքին։ Դեռ հեռվից երևում էր, որ այդ նոր բաժակը նոր է, կուսական վիճակում, դեռ շրթունք չդիպած։ Դա մի սպիտակ ու անգույն բաժակ էր, ոչնչով չգերող ու չհրապուրող։ Նախկին բաժակի հետ նմանությունը միայն չափսերն էին։ Դե ամեն մարդ ունի իր ճաշակն, ու ամենայն հավանականությամբ Հրաչին դուր են գալիս չաղլիկ բաժակները։
Այո, խիստ մարդ է Հրաչը, սայթաքում չներող ու մոնղոլական անողոքությամբ լեցուն։ Չգիտեմ, արդյո՞ք նրա սրտում այդ նոր, սպիտակ ու անգույն բաժակը լրացնում է նախկինի տեղը, բայց նախկինն արդեն կանգնած է ընդհանուր օգտագործման բաժակների կողքին։
Կարեն Կարապետյան
